Kultur Etxea txiki geratu zen 'Elgoibarko Euskara' liburuaren aurkezpenean

{google}2680132423433550753&cid{/google}

 

Aurkezpenean esandakoak

Herriak probetxua ateratzeko asmoz idatzi du liburua Jesus Mari Makazagak, “ez dut apalategi batean dotore emateko egin. Ez nuke nahi horretan geratzea” adierazi zuen.
Bestalde, egindako lanarekin gustura eta aurrera segitzeko gogoarekin geratu da. Etorkizunean ere gai honetan sakontzeko asmoa azaldu zuen, zertan jardungo duten xehetasunik eman ez bazuen ere, “alde batetik (Udala) eta bestetik (Elgoibarko Izarra) gonbiteak jaso ditut eta nik neuk ere laguntza jaso nahi nuke”.
Lan hau ahal den osoen ateratzen ahalegindu dela ere gaineratu zuen, nahiz eta, "sakontzeko eta gehiago lantzeko gauzak: hiztegia, esamoldeak, e.a.” egon badaudela aitortu zuen. Bere burua jantzien ikusten duen alorretan saiatuko zela aurreratu zuen.

 

Liburua salgai

Liburua eskuratu nahi izanez gero, momentuz, herriko liburu dendetan (Gorostizan eta Pitxintxun) eros daiteke 15 euroren trukean. 1.000 ale kaleratu dituzte.

 

 

Elkarrizketa:

 

Jesus Mari Makazaga 

41 urte, Euskal filologoa,
EHUko irakaslea.

 

 

 

 

-Elgoibarko euskeriaren gaiñeko liburua idatzi dozu. Elgoibarrek ba al dauka berezko euskerarik?

Bai, edukiko ez dau ba! Gertatzen dana da, galdera hori egitterakuan salatu dozu, zeozer ez dabillela ondoegi sumatzen dozuela: esate baterako, sasoi bateko ezaugarri asko eta asko galtzen ari jakuzela.

-Zein dittu ezaugarri garrantzitsuenak?

Nahasketia da nire ustez ezaugarririk nabarmenena; bizkaieraren gauza asko daukaz, baiña batzuetan ez inguruko beste herri batzuk (Eibarrek, Soraluzek) dauken indarrakin, edo hárek bezain garbi; aditza, esate baterako, bizkaierakua da gehixena, baiña badittu Gipuzkeraren ikutu batzuk. Hiztegixan nabaritzen da, esango nuke, Gipuzkeraren eragin haundixa.

-Zein da liburu honen helburua?

Gure aittitta-amamen hizkeria ahalik eta era fidelenian eta osuenian jasota lagatzia.

-Zer jaso dozu liburuan?

Hizkuntzaren alor guztixak landu dittut, gehixago edo gitxixago: fonologia, morfologia (deklinabidia eta aditza), sintaxia eta hiztegixa. Irakurgai eta entzungai batzuk ere bai. Bai eta lagunarteko hizkera adierazgarrixa errezteko ezinbestekuak ikusten dittudan esaerak, esamoldiak, lokuziuak, interjekziuak, eta abarrak ere.

-Zenbat jendek lagundu dizu lan honetan?

Era batera edo bestera, jende asko egon da lanari lotuta: Elgoibarko Izarrakuak (Imanol, Iñasio Garmendia, Beñat Bilbao, Ane Zabala; Ibon Arriola, Ainhoa Lodoso eta Irune Iriondo lanaren hasierako laguntzaille nekaeziñak; Asier Orbea argazkixekin...), Udalekuak (Euskara batzordia eta Euskara zerbitzua), berri-emaille mordo bat, oin dala pare bat urte eman nittuan ikastaruetara etorri zan jendia, lagun dittudan irakasle batzuk, liburua eta diskua prestatzen ibili diran Belen, Iñigo Astigarraga eta Naiara Errasti, etxekuak ...

-Zenbat elkarrizketa egin dituzue? Zenbat protagonista hartu dittuzu?

30 bat berri-emaille erabilli doguz. Bakoitzari egin jakozen hasieran bi elkarrizketa mota: bata irikixa eta bestia lotua. Gero, hórretako batzuekin bakarrik jarraittu dot, bigarren maillako elkarrizketa lotuen bidez, zalantzak argitzen.

-Elgoibarko gaztiak ba al dakixe elgoibartarrez hitz egiten?

Badakixe, bai. Nola ez, ba! Kontua da aldatuz dixela “elgoibartarra” izatiaren kontzeptua, hizkuntzia bera aldatuz dixen bezela. Ez da gauza bera oin dala 40 urteko elgoibartarra eta gaur egunekua; ez da gauza bera gaur egungo basarrittar gazte baten elgoibartarra eta adin bereko kaletar batena. Danak dira, baiña, elgoibartarra. Zer izango da bestela (euskera batua ez bada behintzat)?

-Erabiltzen al da kalean Elgoibarko hizkera, ala baserrietan geratu da?

Esan bezela, bixetan erabiltzen da. Kontua da basarrixetan hobeto gorde dirala kalian galdu diran ezaugarri asko. Hikako aditz-formak dira adibide nabarmenetako bat. Baiña hori beti gertatu izan da: aldaketak, beti datoz kaletik; basarrixa izan da beti kalia baiño kontserbatzailliagua. Sasoi bateko basarritar batzuek ere gogor kejatzen ziran kaletarrak [eitxia] ahoskatzen zabelako, eta ez [eittia]. Edota ekarri zi(d)an esaten zebelako, ekarri ninddun-en ordez.

-Nolako etorkizuna ikusten diozu euskeriari, eta Elgoibarko euskeriari? Galtzeko arriskurik ikusten al diozu?

Erabat galtzeko arriskurik ez diot ikusten; hori bai, liburuan jaso dittudan ezaugarri eta egittura asko eta asko desagertu egingo dira. Liburuan behin eta berriz esaten dot halako forma edo ezaugarrixa indargalduta dauala gaztien artian. Denporiarekin hórretako asko galdu egingo dira. Baiña horrek ez dau esan nahiko euskeraz egiñ ezingo dogunik; beste era bateko euskeria izango da; homogenuagua, esan baleike: gero eta desberdintasun gitxixago egongo dira herrixetako hizkeren artian.

-Zer egin leike kalian Elgoibarko euskeria zabaltzeko?

Nik oso ontzat ematen dot Elgoibarko Izarra eta Udala euskeriaren erabilleran egitten ari diran lana. Ez dauke lantegi makala, gero! Erderiaren presiua oso-oso haundixa da eta. Jendia erakartzen ahaleginduko nitzake eukerara, gaztiak eta erdaldunak: hizkera erabilgarrixa eskaiñi gaztieri, euskeria “rollo” bat izan biharrian gauza dibertigarrixa izan leikela erakutsi, euskeriarekin jolastu leikela erakutsi, gramatika-ariketa lehorrak bakarrik eskaiñi biharrian, euskeria euskera batuarekin amaitzen ez dala behin betiko sinistu, gaztieri eta umieri ematen dieguna baiño ejenplo hobia eman, euskeria alderdikerixetatik babestu (ez da iñona; edo, hobeto esanda, danona da. Norbere alderdirako bakarrik nahi badogu euskeria, zeren izenian eskatuko diogu gero etsai politikuari euskeria erabilli deixan?), katalaneri pixka bat gehixago begiratu (han, PP-kuak ere normal-normal egitten debe katalanez)... 

 

OHARRA: 

Bariku honetako BARREN astekarian irakur dezakezue elkarrizketa osorik. Goizeko 9:00etatik aurrera elgoiBARREN.net-en bertan, PDF formatoan.