Jendea zirikatu nahi zenuen?
Bai, hori zen asmoa. Askotan hitz egiten dugu gai honen inguruan, baina uste nuen zerbait gehiago egin behar zela. Horregatik hizkuntza xehea eta arrunta, eta askotan errepikatzen diren esamoldeak erabili ditut.
Baina etxekoandre askok ez dakite nor den Descartes edo Aristoteles. Euren bizitzan eragina izan dute?
Bereziki Descartesen, “Pentsatzen dut, beraz existitzen naiz” esaldi ezaguna…
Esaldi hori gauza batzuetarako ona izan zen, baina filosofo horiek esandako guztia nahiko motz geratzen zen. Pertsona batzuentzat zegoen pentsatua. Emakumeak kanpo geratzen ziren.
“Deskartatu” egin zituen….
(Barreak) Hori da. Fregatu esaten dudanean mundu guztiaz ari naiz. Lehenengo norbera hasi behar da fregatzen.
Aristotelesek ere esaten zuen emakumea ez zela “erabateko gizona”...
Pentsa, garai hartan eta geroago ere, Aristoteles kristorena izan da eta oso pertsona jakintsua. Batzuok uste dugu berak zioen guztia ez zela zuzena.
Liburuaren hasieran emakume eta gizonez ari zara eta bukaera aldean pertsonez hitz egiten duzu. Zergatik bukaeran?
Hasieran gaur egungo egoera kontatu nahi izan dut, bukaeran beste modu batera jokatu behar dugula zehazteko.
Etxekoandreak ere izan dira matxismoaren igorleak...
Ez ditut ez gizonezkoak ez emakumezkoak kritikatzen. Batetik, emakume askok hori ikasi dute txikitatik, etxeko lanak egin behar dituztela. Bestetik, gizon asko beldur dira, ez dutelako etxeko lanik egin behar izan. Ulertzen dut oso zaila dela hori aldatzea, prozesu luze baten ondorioa dela.
Laguntza hitza erabiltzen da oraindik, emakumeari mesede egingo balitzaio bezala...
Laguntza hitzarekin emakumeak aspertuta daude. Konpartitu egin behar da. Gizon batzuek oraindik esaten dute gutxi lagundu egiten dutela; pentsamendu hori aldatu egin behar da.
Ez-matxista xumetzat duzu zure burua. Gero eta gehiago daude?
Liburuan zera idatzi duzu: “Gizon askorentzat planteamendu berriak baldintza gogorregiak dira”.
Emakumeak etxean ardura asko hartzeko joera du eta gero ikusten dugu, emakumea ez dagoenean, gizon askok ez dakitela zer egin. Berdintasunean funtzionatzen badugu, gizonezkoek Ikasiko dute euren eskuetan dagoela independentzia.
Gizonekoa da sexu ahula?
Sasoi batean emakumea sexu ahula zela esaten zen gizonaren estatusa mantentzearren. Ez da sexu ahula, Supervivientes edo El conquistador de fin del mundo ikustea besterik ez dago. Baldintza gogorretan ere ahalmen handia dute.
Erresistentzia handiagoa dute...
Bai, erresistentzia izugarria dute. Bere esperientziaren arabera da pertsona ahula ala gogorra.
Zure bizitzako esperientzia zein izan da?
Hamabi urtera arte, hiru mutil ginen. Saiakera bat egin zuten gurasoek neska bat izateko, baina laugarrena ere mutila izan zen. 12-13 urterekin erratza pasatzen genuen, mahaian platerak jarri eta kentzen genituen. Gogoratzen dut garai hartan hasi zela nire aita zerbait etxean egiten. Nire amak esaten du ezkutuan egiten zuela, hori ez zelako ohikoa garai hartan. Gero ni hamahiru urterekin kanpora joan nintzen ikastera. Bi urte eta erdi egon nintzen beste leku batean.
Non?
Mundua aldatzeko gizonak ere fregatu egin behar du?
Bai. Gauzak esperimentatu egin behar dira.
Liburuak salgai daude. Lagunei oparitzeko tentaldirik izan duzu?
(Barreak) Hori izan da gogorrena, bestela ia ale guztiak doan joango liratekeelako. Kontrolatu egin behar izan dugu. Argitaletxearekin batera 500 ale ateratzea erabaki nuen.
Argitaletxea lehendik ere ezagutzen zenuen?
Famatua ez bazara ezinezkoa da zerbait argitaratzea. Interneten begira hasi nintzen eta Entrelineas editores topatu nuen. Promoziorako lan dezente egin behar dugu zerbait lortu nahi badugu. Denbora mordoa pasatu nuen pentsatzen eta erabakitzen liburua atera behar nuen ala ez. Heziketa mundua da nirea, eta horretan oso gustura nabil. Baina lagun batzuk behin eta berriro komentatzen zidaten merezi zuela kaleratzea eta zabaltzea, eta azkenean animatu egin nintzen.
Zure leloa aurrean duzuna errespetatzea da, baina nola landu daiteke enpatia hori?
Enpatia da hain zuzen ardatza, hau da, bestearen lekuan jartzea. Beste baten lekuan jartzen naizenean uler dezaket zeintzuk diren bere beharrak, bere oinarrizko interesak, hain zuzen ere, funtsean, denok behar berberak ditugulako: errekonozimendua, maitatua izatea... Nire beharrak eta nire mugak ulertu eta onartzen baditut, besteenak ere errazago uler eta onartu ahal izango ditut. Era berean, nire burua errespetatzen badut, ditudan ezaugarri guztiekin, besteena errespetatzea errazagoa egingo zait. Ez dauka beste sekreturik. Itxuran erraza badirudi ere, batzuk maila honetara urte askotako prozesu baten ondorioz iristen dira. Beste batzuk, ordea, errazago lortzen dute, era naturalean.
Tipo konprometitua dirudizu, eta Arantzazun egin diren bake-bideko topaketa horietan ere jardun duzu. Zertarako balio izan dute?
Lehenengo ikastaroa egin nuen. Orain bigarrenarekin hasi dira eta ez dut oraindik joateko aukerarik izan. Garbi ikusten da, edozein gatazka ebazteko orduan, gero eta jende gehiago elkarrizketaren alde azaltzen dela. Eta errespetu eta onespenean oinarrituako elkarbizitza berreskuratzeko ahaleginak egiteko prest dagoela. Arantzazuko topaketak ildo horretan sakontzeko bidea erakutsi eta tresnak eskaintzen ditu. Bitartekari naizen neurrian, gatazkak etikoki lantzeko baliabideek eta han izandako gogoetek aurreezagutzak aberastu eta nire pertzepzio-eremua hedatzen lagundu didate. Zenbat eta jende gehiagok ikuspegi irekiagoa izan, elkar hobeto ulertuko dugun susmoa daukat.
Seminarioan egon zinenean, zer balore ikasi zenituen?
Seminarioan gauza asko ikasi nuen. Garai aberatsa izan zen hura. Baina zerbait aipatzekotan, esan daiteke bi ardatz nagusi izan zirela barru barruan gelditu zitzaizkidanak eta gerora ere bizitzan oinarri izan ditudanak, alegia; bilatzea eta dena galdetzea. Bitxia bada ere, fedea oinarria den toki batean nik kuestionamendua barneratu nuen. Nire bizitza osoa etengabeko bilaketa eta kuestionamendua da. Agian horregatik kostatzen zait hainbeste sistematikoki ezarrita dagoen guztiarekin bat etortzea. Gauza “ofizialen” mundua ez dut erraz irensten.
Gizon espirituala zara?
Ez dakit gizon espirituala izatea zeri deitzen zaion. Lehen aipatutako “bilaketa prozesua” barrutik egitea eta bizitzari dimentsio sakonagoa ematea posible dela ustea baldin bada “espirituala” naiz.
Estudio zelebre bat atera dute. Fregatzen duten gizonezkoek bizitza sexual oparoa omen dute. Erreparorik egin behar zaio ikerketa horri?
Nik dakidala ikerketa horrek ez du esaten fregatzen dutenek bizitza sexual oparoagoa dutela, baizik eta “eduki zezaketela” . Hasteko, horrek emaitza guztiz aldatzen du. Bestalde, bitxia iruditu zait, denok susmatzen dugun ebidentzia batera iristeko horrelako estudio bat egiteko beharra izatea. Hau da, modu naturalean elkarbizitza batean lanak, emozioak, eta. bikote batentzat hain garrantzitsuak diren gauzak banatzen direnean, inor ez da gutxietsia sentitzen eta bikotearen arteko elkarbizitza oparoagoa bihurtzen da. Beste guztia horren ondorioz etorriko da. Era berean, harreman batean funtzionamendu desegokia ematen bada, ezin da sinplifikatu esanaz “fregatu ala ez fregatzean” dagoela arrazoia. Atzean normalki, beste arazo batzuk egoten dira.
Liburua eta gero gizon elkarte asko ezagutu dituzu. Idatziko zenuke haien inguruan?
Zer liburu irakurtzen ari zara?
Ba egia esan, heziketaren munduarekin zerikusia duten liburuak ditut eskuetan azken denboraldi honetan. Eta nahikoa dut horrekin gainera. Beti dago ikasteko beharra eta baita zer ikasia ere.
Irakaskuntzan hainbeste urte jardun eta gero, gazteak ulertzen dituzu?
Baietz uste dut. Gazteen bizitza eta jarrerak gutxi ulertu eta gehiegi epaitzen dira. Eta horrela komunikazio-eza da lortzen den gauza bakarra. Hasieran aipatu dugun enpatia eta entzute eraginkorra erabiliz, beraien sentimentu eta bizipenetara iristea posiblea da, epaiketarik egin gabe, errespetua eta kolaborazioa adieraziz. Beraiei eskatzen zaien errespetua aurrez eskainiz, emaitza baikorrak lor daitezke. Eta zerbait egitea nahi izanez gero, horixe litzake eman beharreko lehen pausoa.
“Harrikoa egin” euskaraz harri gainean garbitzetik dator. Gizonezko euskaldun asko tradizionalagoak dira kontu hauetan?
Ez ditut mundu guztiko gizonezkoak ezagutzen, baina nire ezagutza mugatutik abiatuta esan nezake, salbuespenak barne, tradizioa arlo honetan antzekoa izan dela leku gehienetan. Gaur egun, gizon euskaldun asko tradizio hori gainditu eta aldaketarako pausoak ematen ari dira.
Bullyinga, mobbinga… Auzi horiek ere gertutik bizi izan dituzu?
Bullying-aren kasuan, tokatu izan zait egoera gutxi batzuk gertutik ezagutzea irakaskuntza munduan batez ere. Delikatuak izaten dira eta zerbait onik ateratzea nahi bada, denon parte hartzea ezinbestekoa izaten da: tutore, zuzendaritza, klaustroa eta familiaren inplikazioa ongi koordinatuz batzutan udaletxeko gizarte zerbitzuekin ere, egoerari aurre egin daiteke. Baina kontu handiz jokatu behar da, guztien sentsibilitateak babestuz, sarritan itxiak diruditen egoeretatik irtenbide adimentsuak eta egokienak bilatzea ez baita lan erraza izaten.
- Ikus hemen: Luis Cerronen bloga
Testua: Andoni Iturbe.
Argazkiak: Asier Orbea.