Hiru zedro-espezie garrantzitsu daude, nahiz eta autore batzuek bi baino ez bereizi. Erraz hibridatzen den zuhaitza da, eta zaila da hazitegian landatutako espezieak bereiztea. Espezie horietako bi ondo bereizten dira Bolatokian eta, batez ere, IMHn. Tabernaren ondoko aparkalekutik begiratuta, ezkerreko aleak hosto edo azikula luzeagoak ditu, upel forma handiagoko pinaburuak eta kolore berde iluna. Himalaiako Zedro bat da, Cedrus deodara. Eskuineko aleak kolore urdinxkako azikula laburragoak ditu. Atlaseko zedro bat da, Cedrus atlantikoa. Espezie hau askok ezagutuko duzue Marokoko Atlasera bidaiatu baduzue. Han Berberiako tximinoen habitata diren baso naturalak daude.
Zedroa hilezkortasun, duintasun eta babesaren sinboloa da. Oso garrantzitsua izan da antzinako kulturetan, hala nola kaldean, txinatarrean edo egiptoarrean. Bertan, bere esentzia erabiltzen zen baltsamazioetan eta bere zura itsasontziak eta sarkofagoak egiteko.
Historiaz betetako zuhaitza da, batez ere Ekialde Hurbilean, bereziki Libanon, herrialde horretako banderak eta billeteek bere irudia daramatelako.
Gizateriaren lanik zaharrena den Gilgameshen Poeman eta Iliadan aipatzen da, eta Biblian gehien aipatzen den zuhaitzetako bat da. Iturri batzuen arabera, Jerusalengo Salomonen tenplua zedro-egurrez eraikita zegoen.
Altzariak eta hainbat objektu egiteko erabiltzen da, hala nola musika-tresnak, zerraldoak, jostailuak, kutxak, apaingarriak... Nork ez ditu erabili zedro-zurez egindako arkatzak? Nik ikusi dut Marokon bere zura oinarrizko tornuekin lantzen, erremintak oinekin abilezia ikaragarriarekin erabiltzen.
Medikuntzan erretxina erabili da desinfektatzeko, bere propietate antiseptikoengatik. Olioak hanturak murrizten ditu eta espektoratzailea eta espasmoen aurkakoa da. Intsektuen uxatzaile ona ere bada.
Goza dezagun Elgoibarren miresteko zortea dugun zuhaitz eder honi begira.
Oharra: Artikulu hau idatzi dudan bitartean, prentsan irakurri dut Donostiako Gladys Enea parkeko zedro enblematikoa, 230 urtekoa, hiltzen ari dela, klima aldaketaren ondorioz.